Edebiyat Felsefe ve Psikoloji İlişkisi

Edebiyat ile Felsefe İlişkisi

Madde ve yaşamayı çeşitli yönleriyle inceleyen bir düşünce sistemi olan felsefe, zaman zaman araç olarak edebî metinleri kullanmıştır. Bazı edebî metinlerin arka planında bazı düşünceler yatar. Toplumları etkileyen bu düşünceler, felsefî metin yalınlığıyla değil, değiştirilip dönüştürülerek anlatılır. Sayfalarca süren bir edebî metnin arkasında bir cümlelik, bir iki kelimelik bir düşünce olabilir. Edebî metin, bu yönüyle felsefî metinlerden ayrılır. Örneğin Albert Camus'nun romanlarında (Bulantı, Düşüş vs.) egzistansiyalizm (varoluşçuluk) felsefesinin işlendiği görülebilir.

Edebiyat Psikoloji İlişkisi

Edebiyat sanatsal bir ifade aracı olarak birçok çeşitli konuları farklı biçimlerde ele alabilmektedir. Psikoloji de bunlardan sadece bir tanesidir.

• Bir edebi eserde psikoloji konu olarak kasıtlı olarak ön planda tutulmasa bile arka planda karakterlerin psikolojik durumlarının olaylara yansımasını görebiliriz.

• Bir edebiyat eserinin incelemesi yapılırken karakterlerin özelliklerine bakılır ve buradan yola çıkarak da yazıldığı dönemin veya anlatılan hikayenin geçtiği dönemin toplumsal yapısı hakkında bilgi sahibi olunur.

• Bu noktada psikoloji edebiyat incelemecilerinin ve edebiyatçıların en çok başvurdukları önemli branşlardan bir tanesidir. Kişilerin içinde bulundukları psikolojik durumun tahlili yapılarak toplumun geneline dair bir çıkarımda bulunulabilir veya o edebi eserin ana fikrini anlamımıza daha çok yardımcı olabilir.

→ İçerik ve konu bakımından "psikolojik" olarak nitelendirilen psikolojik romanların genel özelliklerine bakacak olursak:

• karakterlerin iç dünyalarına inerek ayrıntılı iç çözümlemeleri yapılır ve ruhsal durumları yansıtılır.
• psikolojik romanlarda yazar realist romanların aksine sadece yaşanan olaylarla yetinmeyip olayların nedenleri altında yatan psikolojik durumları ve süreçleri de irdeler.
• kahramanların veya karakterlerin psikolojik durumları olay örgüsünün önüne geçmektedir.
• monolog, iç monolog ve bilinç akışı gibi teknikler psikolojik romanların anlatımını güçlendirmeye yarayan tekniklerdir.

NOT: Tarihteki ilk psikolojik roman Mehmet Rauf'un 1901 yılında yayınlanmış Eylül adlı romanıdır. Bu romanda Türk Edebiyatında ilk kez karakterlerin iç dünyalarına ve psikolojik tahlillerine ağırlık verilmiştir.

• daha fazlası için tıklayınız.